Değerli okurlar, bugün ülkemizde bulunan yabacı uyrukluların sigortalılığı hakkında bilgilendirmeler yapacağım ve çalışma izni olmadan çalıştırılanlar hakkında ne tür cezalar uygulanır konusunu işleyeceğim.
Bugünlerde mail adresime en çok Suriyeli ve diğer yabancı uyruklu çalıştıran veya çalıştırmak isteyen işverenlerimizden sorular gelmektedir. Ayrıca sokakta görüp tanıyan esnaflar ile telefon yolu ile ulaşan işverenlerimizden yabancı uyruklu ve Suriyeli işçilerin çalıştırılması ile alakalı birçok sorular gelmektedir. Yabancı uyruklu çalıştıranlar veya çalıştırmayı düşünenler hakkında bir yazı yazmayı düşünürken Milli Gazete’yi İstanbul Valimiz Sayın Ali Yerlikaya’nın ziyaret edeceğini sorumlu Yazı İşleri Müdürümüzden öğrenip ziyaret esnasında gazetede bulundum. Yabacı uyruklular ve geçici koruma kapsamındaki Suriyeliler ile ilgili yazımda bu görüşmenin epey faydası olmuştur. Öncelikle belirtmem gerekli, İstanbul, işini seven ve İstanbul’a farkındalık vermeye çalışan inançlı, azimli, babacan bir yöneticisine sahip, Rabbim muvaffakiyetler versin. Vali beyin bakış açısı gençlik yıllarımda konferanslarda tanıştığım efsane Vali Recep Yazıcıoğlu beyi hatırlattı.
Sayın Valimiz ve ekibi ile tanışma ve İstanbul’un sorunları çözümleri ile alakalı istişare sohbetimizde muhacir ve ensar konusu ile yabancı uyruklu ve özellikle Suriyeli çalışanlar ve çalıştıranlar konusunda epey faydalı bir sohbet oldu. Malum son günlerde İstanbul’da kayıtlı olmayan Suriyelilerin kayıtlı oldukları illere gönderilmesi ile alakalı başta İçişleri Bakanımız Süleyman Soylu beyin ve valimizin büyük gayretleri gözlenmektedir.
ÖNCE UYARI SONRA CEZA
Sayın Valimiz İstanbul’da önce sanayi siteleri yöneticileri, İstanbul Ticaret Odası, İstanbul Sanayi Odası, İstesob ve Mali Müşavirler Odası yönetim kurulları ile yapmış olduğu görüşmelerde yabancı uyruklu ve özellikle Suriyeli çalışan ve çalıştıranların artık bir düzene geçerek öncelikle çalışma izinlerine müracaat edilerek çalışma izni alındıktan sonra çalıştırılmaları konusunda büyük çabaları gözlenmekte olup, ilk etapta 25 Ağustos tarihine kadar yaklaşık 400 kişilik bir ekibin sahada çalışmalar yaptığını ve bu çalışmalarda önce uyarı yapılarak 26 Ağustos’tan itibaren ise uyarıları dikkate almayarak izinsiz yabancı uyruklu çalıştıranlar hakkında yasal işlemler başlatılmak üzere tutanaklar tutulacak ve gerekli idarelere gönderilip cezaların tahakkukları yapılıp işverenlere tebliğ edilecektir.
YABANCI UYRUKLULAR İZİNSİZ ÇALIŞAMAZ, ÇALIŞTIRILAMAZ
Yabancı uyrukluların çalışma izni almadan işyerlerinde çalışması ve çalıştırılmaları yasaktır. Yabancı uyruklu bir kişi kafasına göre her istediği işyerinde çalışamayacağı gibi işveren de Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’ndan izin almadan yabancı uyruklu bir kişiyi kafasına göre işyerinde çalıştıramaz. Yabancı uyruklu kişilerin ve işverenlerin 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu hükümlerine uymaları gerekmektedir.
- Yanında çalışma izni olmayan yabancı uyruklu işçi çalıştırdığı tespit edilen işverene uygulanacak idari para cezası 2019 yılı için 8.821,00 TL’dir. Bu şekilde yakalanan işçiye de ayrıca 3.527,00 TL idari para cezası kesilecektir.
- Çalışma izni olmadan bağımsız olarak kendi işini yapan yani kendi işinin patronu olan yabancı uyruklu işçiye kesilecek idari para cezası tutarı ise 2019 yılı için 7.057,00 TL’dir.
Ayrıca yukarıdaki cezaların tekrarı halinde, idari para cezalarının iki katı şeklinde uygulanacaktır.
Çalışma izni bulunmadan çalıştığı tespit edilen kaçak yabancı işçiler bir de sınır dışı edilmektedir. Bu şekilde sınır dışı edilen yabancı işçinin ve varsa eş ve çocuklarının konaklama, sağlık ve ülkelerine dönmek için seyahat giderleri de işverenden ayrıca tahsil edilmektedir.
Yukarıdaki idari para cezaların dışında işverene bir de SGK tarafından sigortasız işçi çalıştırmaya ilişkin ceza uygulanacaktır. Bu cezalar ise oldukça yüklü rakamlara ulaşmaktadır
SURİYELİ İŞÇİ ÇALIŞTIRMAK İÇİN BİLİNMESİ GEREKENLER
1-Geçici Koruma (GKK) sağlanan yabancılar için, GKK kayıt tarihinden altı ay sonra çalışma izni almak için bakanlığa başvuruda bulunabilirler. Çalışma izni başvuruları, GKK sağlanan yabancıları çalıştıracak işveren tarafından e-Devlet Kapısı üzerinden yapılır.
2- SGK’ya kayıtlı en az bir Türk çalışan olması yeterlidir. Dolayısıyla küçük esnaf, oto sanayiler ve diğer tüm çırak ve kalfa ihtiyacı olanlar isterlerse çalışma izni alarak iş yerlerinde bir Suriyeli birini yasal olarak çalıştırabilirler.
3-Sanayi işletmelerinde Suriyeli çalıştırmak zorunlu değildir ancak ihtiyaç olması durumunda çalışacak her bir Suriyeli için en az 10 Türk personel olması gerekmektedir. Çalışacak Suriyeli sayısı toplam personelin %10’undan fazla olamaz. Örneğin 100 kişinin çalıştığı bir fabrikada sadece 10 Suriyeli işçiye çalışma izni alabilirsiniz.
4-Suriyeli çalışan işçiye ödenecek ücret asgari ücret ya da üstü olmalıdır, diğer yabancılar için taban ücret asgari ücretin bir buçuk katıdır.
5-Dernek ve vakıf ve sivil toplum kuruluşları haricinde Suriyeli işçi çalıştırmak isteyen kişi veya kurumlar bir yabancı için on Türk çalıştırmak zorundadır. On kişiden az Türk çalışanı olan iş yerlerinde sadece bir Suriyeli işçiye çalışma izni alınabilir.
KENDİ İŞYERİ AÇAN VEYA ŞİRKET ORTAĞI OLAN SURİYELİLER DE İZİN ALACAK MI?
Profesyonel meslek mensubu yabancılara, diğer kanunlarda belirtilen özel şartların sağlanması kaydıyla bağımsız çalışma izni verilebilir. Bağımsız çalışma izni başvurularının uluslararası işgücü politikası doğrultusunda değerlendirilmesinde, yabancının; eğitim düzeyi, mesleki deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı, Türkiye’deki faaliyetinin veya yatırımının ülke ekonomisine ve istihdama etkisi, yabancı şirket ortağı ise sermaye payı ile Uluslararası İşgücü Politikası Danışma Kurulu önerileri doğrultusunda bakanlıkça belirlenecek diğer hususlar dikkate alınır. Bağımsız çalışma iznine başvurma hakkı olan geçici koruma sağlanan yabancılar kendi adına başvuru yapar. Bağımsız çalışma izni, süreli olarak düzenlenir.
YABANCI UYRUKLULAR VE SURİYELİLER HANGİ MESLEKTE ÇALIŞMA İZNİNDEN MUAFTIRLAR
Mevsimlik tarım veya hayvancılık işlerinde çalışacak geçici koruma sağlanan yabancılar, çalışma izni muafiyeti kapsamındadır. Çalışma izni muafiyeti başvuruları Geçici Koruma sağlanan il valiliğine yapılır. Bu başvurular, ilgili valilik tarafından bakanlığa bildirilir. Bakanlıkça, mevsimlik tarım veya hayvancılık işlerinde çalışacak Geçici Koruma sağlanan yabancılara ilişkin il ve kota sınırlaması getirilebilir.
SEN BANA YALNIZ ÇARŞININ YOLUNU GÖSTER
Abdurrahman bin Avf (r.a.) Hazreti Ebu Bekir’in (r.a.) daveti üzerine hak yola girmiştir. Hazreti Muhammed (s.a.v.) İslam’a girdikten sonra kendisine Abdurrahman adını koymuştur. Abdurrahman bin Avf (r.a.) İslamiyet’e girdikten sonra müşrikler tarafından türlü eziyet ve mihnetlere uğramış, o da diğer Müslümanlar gibi Allah Resulünün (s.a.v.) ardından Medine’ye hicret etmiştir. Hazreti Peygamber (s.a.v.) Medine’de ensâr ile muhacirler arasında kardeşlikler ilân edince Abdurrahman b. Avf (r.a.) ile ennsârdan Sa’d b. Rab’i kardeş ilân etmişti, Sa’d b. Rabi (r.a.) Abdurrahman b. Avf’a (r.a.) malının yarısını teklif edince; “Allah malını ve aileni sana mübarek eylesin. Senin bu davranışına karşı Allah ecrini versin. Sen yalnız bana çarşının yolunu göster” buyurmuştur. Medine çarşısında alışverişe başlamış ve Allah ona büyük servet vermişti. Abdurrahman b. Avf (r.a.) bu ticari hayatını şöyle anlatır: “Cenâb-ı Allah bana öyle bir nimet verdi ki, bir taşı bile bir yerden kaldırıp başka yere koyduğumda sanki altın oluveriyordu. Çok az kâra razı oldum. Hiçbir müşteriyi boş çevirmedim” diyerek muhacirlerin de çalışma ve ticaret hayatında ne kadar başarılı olabilineceğini belirtmişlerdir.
Değerli okurlar, yukarıda belirttiğim gibi yabancı uyruklular ve Suriyelilerin yani zamanın muhacirleri olarak muhacir kardeşlik hukukunu gözeterek davranmaları gerekli aynı şekilde de zamanın ensarları olarak da bizler kardeşlik hukukunu gözeterek ülkemize sığınan muhacir kardeşlerimizin hayattaki tüm haklarını kendi haklarımız gibi gözetmeliyiz. Bu konuda öncelikle Suriyelilerin hangi ilde kayıtlı iseler bir an önce o ilin valiliğine, göç idaresine müracaat ederek kış gelmeden yerleşmeleri ve o ildeki çalışma hayatlarına entegre olmaları gerekmektedir. Devletimizin de yabancı uyruklu çalıştırmak isteyen işverenlerimize bazı kolaylıklar gözeterek ve özellikle çalışma izinlerinin valilik veya kaymakamlıklar vasıtası ile kabul edilerek daha basit ve kısa bir sürede sonlandırılmadır diye düşünüyorum.
(Milli Gazete | 15.08.2019)
