Bu yazımızı okuyarak basit usule tabi mükellef olma şartları, bu vergilendirmenin sizlere getireceği avantajlar ve basit usul vergilendirme kapsamında izlenmeniz gereken prosedürler hakkında bilgi alabilirsiniz.
Gelir Vergisine tabi olan ticaret ve sanat erbapları kazancın tespiti bakımından “Basit Usulde Gelir Vergisine Tabi Olanlar” ve “Gerçek Usulde Gelir Vergisine Tabi Olanlar” olarak ikiye ayrılırlar.
İkisinin arasındaki farkı inceleyecek olursak Gerçek Usule Tabi olan mükellefler KDV, gelir vergisi, stopaj vergisi öderken Basit Usule Tabi olan mükellefler yalnızca basit usulde ticari kazançlarının vergisini öder. İki usulde de ödenmesi gereken sabit bir rakam bulunmamakla birlikte bu noktada ödenecek vergi tutarı elde edilen kazanca göre belirlenir.
Bu durumda basit usul, vergisel anlamda istenilen şartlara haiz olan mükellefler için ticari kazancın tespit edilme yollarından bir tanesi olup çeşitli vergisel avantajları olan bir vergilendirme şeklidir.
Basit Usule Tabi Olmanın Şartları
Basit Usule tabi olmak mükelleflere Vergi İdaresi tarafından bazı avantajlar sağlamaktadır. Ancak Basit Usulün avantajlarından yararlanabilmek için Gelir Vergisi Kanununda belirtilen Genel ve Özel Şartlara topluca sahip olmak gerekir. Bu şartların neler olduğu aşağıdaki tabloda belirtilmiştir.
Basit Usule Tabi Olmanın Genel Şartları
- Kendi işinde bilfiil çalışmak ya da bulunmak
- İşyeri mülkiyeti işyeri sahibine aitse emsal kira bedelinin, kiralanmış olması halinde ise yıllık kira bedeli toplamının 2018 yılı için büyükşehirlerde 7.400 TL’yi, diğer yerlerde ise 4.900 TL’yi aşmaması
- Ticari, zirai veya mesleki faaliyetleri dolayısıyla gerçek usulde gelir vergisine tabi olmamak
Basit Usule Tabi Olmanın Özel Şartları
- Alım Satım işi ile uğraşanlar için ; Satın aldıkları malları olduğu gibi veya işledikten sona satanların yıllım alım tutarlarının 2018 yılı için 100.000 TL’yi veya yıllık satış tutarının 148.000 TL’yi aşmaması
- Hizmet işleri ile uğraşanlar için bir yıl içinde elde ettikleri gayri safi iş hasılatının 2018 yılı için 49.000 TL’yi aşmaması
- Hem alım satım hem de hizmet faaliyetlerinin bir arada yapılması halinde yıllık satış tutarı ile iş hasılatı toplamının 2018 yılı için 100.000 TL’yi aşmaması
Basit Usule Tabi Olmanın Sağladığı Kolaylıklar
- Yasal muhasebe defteri tutma zorunluluğu yoktur.
- Vergi tevkifatı yapma zorunluluğu yoktur. Ücret ve kira giderleri için muhtasar beyanname verilmez.
- Üç aylık dönemlerde geçici vergi verilmez.
- Basit usule tabi mükelleflerin teslim ve hizmetleri KDV’den istisnadır. KDV Beyannamesi verilmez.
- Ticari kazancın tespitinde amortismana tabi iktisadi kıymet alışları ve satışları dikkate alınmaz.
- Alınan ve verilen belgelerin kayıtları mükelleflerin bağlı oldukları meslek odalarındaki bürolarda tutulmaktadır. Ancak, isteyen mükellefler kayıtlarını hiçbir yerden izin almadan kendileri tutabilecekleri gibi mali müşavirlere de tutturabilirler.
- Ticari kazançlarına yıllık 8.000 TL indirim yapılmaktadır.
- Engellilik indiriminden faydalanabilirler.
Basit Usule Tabi Mükellefler için Defter Beyan Sistemi
486 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Tebliği ile basit usule tabi mükelleflere Defter Beyan Sisteminin kullanım zorunluluğu getirilimiş ve 499 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Tebliğine göre de defter beyan sistemine 30/09/2018 tarihine kadar başvuru yapmaları zorunlu tutulmuştur. Yine aynı tebliğe göre alış ve giderleri ile satış ve hasıtlarına ilişkin üçer aylık kayıtları defter beyan sistemi üzerinden yapılması için 31/10/2018 tarihine kadar mükelleflere süre tanınmıştır.
Basit usule tabi mükellefler, aralarında Defter Beyan Sistemi Kullanım ve Aracılık Sözleşmesi düzenledikleri meslek odaları aracılığıyla ya da Elektronik Beyanname Gönderme Aracılık ve Sorumluluk Sözleşmesi imzaladıkları mali müşavirler aracılığıyla sisteme hem başvuru yapabilecekler hem de sistemi kullanabileceklerdir.
Sisteme giriş şifresi mükellef veya yerine yetkilendirdiği kişi tarafından bağlı bulunduğu vergi dairesinden kapalı zarf içinde temin edilecektir.
Defter Beyan Sistemi Nedir ?
Defter Beyan sistemini elektronik defterin bir çeşidi olarak nitelendirmek yanlış olmayacaktır. Sistem üzerinde kayıtlar elektronik ortamda tutulmakta ve beyannameler yine defter beyan sistemi üzerinden gönderilmektedir. Diğer bir deyişle defter beyan sistemi hali hazırda kullanılan muhasebe programlarının kayıt yapabilme ve beyanname gönderebilme işlevini yapmaktadır. Diğer muhasebe programlarından farklı olarak elektronik ortamda tutulan bu kayıtları saklama yükümlülüğü mükellefe değil Gelir İdaresi Başkanlığına aittir. Defter Beyan sistemi kullanması zorunlu olan mükelleflerin beyannamelerini başka programlar aracılığı ile hazırlayıp internet vergi dairesi sistemine yüklemeleri ve onaylamaları halinde bu beyannameler hiç verilmemiş sayılacaktır.
Basit Usulde Belge ve Beyan Yükümlülükleri
Basit usule tabi olanlar yanlarında sigortalı işçi çalıştırabilir. Bu durumda işçilerin Vergi Dairesine başvurarak vergi karnesi çıkarttırması ve ücretlerine ilişkin gelir vergisinin bu karne üzerinden işçi tarafından ödenmesi gerekir. Ancak, işçinin zamanında vergi karnesi almaması, vergisini tarh ettirmemesi veya ödememesi halinde bu vergi, vergi dairesi tarafından Basit Usul Mükelleflerine tarh edilip cezasıyla birlikte tahsil edilir.
Basit usul mükellefleri, yanlarında çalışan işçiler için aylık olarak SGK Hizmet Bildirgelerini beyan etmekle yükümlüdürler.
Basit usule tabi mükellefler her yıl Şubat ayı içerisinde yıllık beyannamelerini vergi dairesine vermekle yükümlülerdir. Basit usulde ticari kazanç bir hesap dönemi içinde elde edilen hasılat ile giderler ve satın alınan malların alış bedeli arasındaki olumlu fark olarak hesaplanır. Ticari kazancın tespitinde hesap dönemi sonundaki emtia mevcudunun değeri hâsılata, hesap dönemi başındaki emtia mevcudunun değeri giderlere ilave edilir. Yıllık beyannamede beyan edilecek bir gelir oluşması halinde Gelir Vergisi Kanununun 89’uncu maddesinde belirtilen harcamaların (şahıs sigorta primleri ve bireysel emeklilik katkı payları, eğitim ve sağlık harcamaları, bağış ve yardımlar, sakatlık indirimi, bağ kur primleri vb.) indirim konusu yapılması mümkün olacaktır.
Defter beyan sistemine kayıtlı olan basit usule tabi mükellefler kayıtlarını, üçer aylık dönemler itibariyle, defter beyan sistemi üzerinden yapmaları gerekir. Üçer aylık dönemlere ilişkin kayıtlar, üç aylık dönemin kapanmasını takip eden ayın son gününe kadar yapılmalıdır. Örneğin Ocak-Mart 2018 dönemi kayıtları Nisan ayının son gününe kadar yapılmalıdır. Ancak sistemin yeni olması nedeniyle İdare, 2018 yılı için bir defaya mahsus ilk altı aylık dönem için Temmuz ayı sonuna kadar kayıtların sisteme girmesine izin vermiştir.
Basit Usulden Gerçek Usule Geçiş
- Basit Usule Tabi Olmanın Şartlarından herhangi birisinin bir takvim yılı içinde kaybedilmesi halinde (hadlerin aşılması halinde) ya da
- Basit usule Tabi Olmanın Şartlarını taşısalar bile kendi istekleri ile vergi dairesine dilekçe ile başvurulması halinde mükellefler Gerçek Usule Geçiş yapabilirler.
Gerçek Usulden Basit Usule Geçiş
Arka arkaya iki takvim döneminde Basit Usule Tabi Olma Şartlarında belirtilen hadlerin altında kalmaları durumunda mükellefler Basit Usule geçiş yaparlar.
(Bu uygulama için, 01/01/2018 tarihinden itibaren gerçek usulden basit usule geçmeye ilişkin şartların tespitindeki iki yıllık sürenin hesabına 01/01/2016 tarihinden itibaren başlanır.)
Her koşulda, değişiklik yapılabilmesi için vergi dairesine dilekçe ile başvurulması gerekir. Basit usulden gerçek usule geçiş için, hadlerin aşıldığının fark edildiği anda; Gerçek usulden basit usule geçiş için vergi dairesine izleyen yılın Ocak ayının başından otuz birinci günü akşamına kadar başvurmaları gerekir.
Unutulmaması gereken en önemli husus ise sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenledikleri veya kullandıkları yapılan incelemeler ile tespit edilenler, bu hususun kendilerine tebliğ tarihini takip eden aybaşından itibaren basit usule tabi olma şartlarını taşısalar dahi gerçek usulde vergilendirilirler.
Basit Usule Göre Vergilendirmede Özellik Gösteren Durumlar
- Basit usule tabi mükellefler birden fazla işyerinde ticari faaliyette bulunamazlar.
- Basit usule tabi mükellefler alım satım faaliyetlerini internet üzerinden yapmaları halinde basit usulden faydalanamazlar.
- Gerçek usulde vergilendirilen kişilerin eş ve çocuklarının aynı türden faaliyette bulunmaları halinde basit usulden faydalanamazlar.
- Aynı işte ortak olarak çalışanların hakkında yıllık kira bedeli ve iş hacmi ölçüleri topluca dikkate alınır. Ortaklık durumunda ortaklardan bir tanesi gerçek usule tabi ise, diğer ortaklar basit usulde vergilendirilme haklarını kaybederler.
- Yukarıda belirtilen koşulları sağlasalar bile bazı iş grupları Basit Usul’den yararlanmaları mümkün değildir. Bu iş gruplarının neler olduğu Gelir Vergisi Kanunun 51. Maddesinde sıralanmaktadır.
Bu yazının hazırlanmasında www.parasut.com web sitesinden faydalanılmıştır.
